Hội thảo nhằm tăng cường liên kết, trao đổi kinh nghiệm giữa các cơ quan chính phủ, tư nhân, các nhà khoa học của Hà Lan và Việt Nam trong việc khai thác cát ngoài khơi, hướng tới kiến tạo cơ hội hợp tác và phát triển bền vững kinh tế biển.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Trần Bình Trọng, Cục trưởng Cục Địa chất Việt Nam cho biết: Việt Nam đang trong giai đoạn đẩy mạnh xây dựng, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng chiến lược đồng bộ, hiện đại, trọng tâm là hệ thống đường cao tốc, cảng hàng không, bến cảng, hạ tầng đô thị, hạ tầng ứng phó biến đổi khí hậu, hạ tầng thủy lợi chống xói lở bờ sông - bờ biển. Điều đó đã dẫn đến nhu cầu về vật liệu xây dựng nói chung và nhu cầu cát san lấp, cát xây dựng nói riêng tăng lên rất cao. Một số vùng đã xảy ra khan hiếm vật liệu san lấp, gây ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng xây dựng công trình, đặc biệt là vùng đồng bằng Sông Cửu Long và một số vùng kinh tế ven biển.

Trong bối cảnh nhiều dự án kết cấu hạ tầng gặp vướng mắc về nguồn cung vật liệu cát để san lấp, đắp nền, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung nghiên cứu, đưa ra các giải pháp khả thi nhằm sớm giải quyết vấn đề cấp bách này.

Trước tình hình đó, Bộ TN&MT cùng các Bộ ngành liên quan đã đề xuất nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn, như: tăng công suất khai thác cát sông lên 150% và hơn nữa; đánh giá tài nguyên và thí điểm sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp nền đường cao tốc; phát triển cát nhân tạo (cát nghiền từ đá, chất thải rắn từ khai thác mỏ); nghiên cứu xây dựng cầu cạn ở vùng đồng bằng Sông Cửu Long để giảm sử dụng vật liệu san lấp….

Trong đó, việc đánh giá tài nguyên và nghiên cứu khả năng sử dụng cát biển đã được Cục Địa chất Việt Nam triển khai trong năm 2023 và thu được nhiều kết quả khả quan. Bộ Giao thông vận tải đã thí điểm sử dụng cát biển vùng biển Trà Vinh - Sóc Trăng san lấp nền đường cao tốc, kết quả cho thấy cát biển cơ bản đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật.

“Xuất phát từ thực tiễn nêu trên, những vấn đề được trao đổi tại hội thảo chắc chắn sẽ là những gợi ý quý báu cho ngành Địa chất trong việc đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm đẩy mạnh hoạt động điều tra đánh giá tài nguyên cát biển, góp phần khai thác và sử dụng tài nguyên địa chất, khoáng sản bền vững, hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả, khai thác theo mô hình kinh tế tuần hoàn để phục vụ phát triển bền vững kinh tế biển”, Cục trưởng Trần Bình Trọng khẳng định.

Theo ông Sander Carpaij - Giám đốc Chương trình Quốc tế về Nước và Thích ứng Khí hậu, Chủ nhiệm Ban Hợp tác Việt Nam - Hà Lan về đồng bằng, Bộ Cơ sở hạ tầng và Quản lý Tài nguyên Nước Hà Lan, vấn đề khai thác cát ngoài khơi là một nội dung, chủ đề rất quan trọng và cấp thiết cần được thảo luận và chia sẻ.

Ông cho biết, Hà Lan sẵn sàng hỗ trợ, hợp tác cũng như chia sẻ với Việt Nam về chính sách, kinh nghiệm, kỹ thuật cũng như các giải pháp tài chính. Cụ thể, về khai thác khoáng sản thiết yếu, Hà Lan sẽ phối hợp với Cục Địa chất Việt Nam và các bên liên quan để xây dựng danh mục các hoạt động có thể triển khai trong khuôn khổ này. Ngoài ra, có thể mở một dự án chia sẻ công nghệ trong lĩnh vực khai thác và đánh giá tác động của khai thác cát ngoài khơi giữa hai nước.

Ông Sander Carpaij nhấn mạnh, thời gian tới, Việt Nam và Hà Lan sẽ đẩy mạnh hợp tác về khai thác cát ngoài khơi bền vững, quản lý nước ngầm bền vững tại Đồng bằng sông Cửu Long, tăng cường hoạt động của Ủy ban quốc tế về đồng bằng và ven biển (IPDC) nhằm chia sẻ kinh nghiệm, giải pháp trong thích ứng với biến đổi khí hậu.

Đánh giá vai trò quan trọng của việc khai thác thí điểm cát ngoài khơi, ông Lê Quốc Hùng - Phó Cục trưởng Cục Địa chất Việt Nam cho biết, vấn đề khai thác cát dòng sông cũng nhu cầu sử dụng các loại vật liệu xây dựng cơ bản như cát, đặc biệt là cát để san lấp phục vụ xây dựng cơ sở hạ tầng ven biển ngày càng tăng. Do vậy, việc nghiên cứu, khai thác thí điểm cát ngoài khơi ở Việt Nam là rất cần thiết nhằm góp phần đáp ứng nhu cầu về vật liệu xây dựng phục vụ phát triển bền vững kinh tế biển tại các tỉnh, thành phố ven biển trên cả nước.

Tuy vậy, việc khai thác tài nguyên cát ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long vẫn còn gặp nhiều thách thức. Theo ông Nguyễn Tiến Thành, Liên đoàn trưởng Liên đoàn Địa chất và Khoáng sản Biển, Cục Địa chất Việt Nam, bên cạnh những thuận lợi như: Sự thống nhất về chủ trương của Đảng và Chính phủ, sự sẵn sàng của các doanh nghiệp và hỗ trợ nhiệt tình của các đối tác Quốc tế, hiện Việt Nam còn thiếu cơ sở pháp lý hướng dẫn khai thác và bảo vệ môi trường; hiện trạng năng lực chưa đảm bảo; truyền thông còn hạn chế…

“Để giải quyết những thách thức trên, thời gian tới, Việt Nam cần tiếp cận, chuyển giao công nghệ khai thác cát ngoài khơi; công nghệ xử lý tuyển rửa cát biển làm vật liệu xây dựng; xây dựng quy định đánh giá tác động khai thác cát biển đến môi trường phù hợp quy định quốc tế; hoàn thiện và ban hành quy định quản lý về thăm dò, khai thác, sử dụng cát biển; đẩy mạnh truyền thông về sử dụng cát biển và bảo vệ môi trường; hợp tác quốc tế…”, Liên đoàn trưởng Nguyễn Tiến Thành đề xuất.

Tại hội thảo, các chuyên gia hai nước cũng trao đổi kinh nghiệm khai thác cát bền vững ngoài khơi, hiện thực hóa hành động bằng cách hỗ trợ các mục tiêu của Việt Nam, thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm tăng cường điều tra, đánh giá và khai thác tài nguyên cát biển ngoài khơi (trên 20m nước).