Hiện nay, tại nhiều địa phương, tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, xuất khẩu lậu khoáng sản diễn ra khá phức tạp. Để ngăn chặn tình trạng này, các cấp, các ngành cần ban hành chính sách mới trong quản lý khai thác khoáng sản.

Các cơ quan chức năng của tỉnh Quảng Ninh xác định nguồn than khai thác, xuất khẩu bất hợp pháp lên tới cả triệu tấn. Một số loại khoáng sản khác như đá quý, đá vôi trắng ở Yên Bái, dải cát đen ven biển Thanh Hóa, Bình Thuận có nhiều hợp chất thuộc dạng quý hiếm và các điểm vàng sa khoáng khu vực huyện Tủa Chùa (Ðiện Biên) cũng đang bị khai thác vô tội vạ. Nguồn tài nguyên khoáng sản bị xâm hại không chỉ làm thất thu ngân sách  mà còn kéo theo nhiều hệ lụy khác: gây mất an ninh - trật tự, môi trường ô  nhiễm, tàn phá rừng...

Nguyên nhân chính là do các địa phương có nguồn tài nguyên khoáng sản thiếu quy hoạch khai thác; chưa gắn việc khai thác khoáng sản với phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ tài nguyên, môi trường bền vững. Hơn nữa, việc cấp giấy phép cho các đơn vị khai thác còn tùy tiện, thiếu sự thống nhất.

Việc quản lý khai thác khoáng sản còn lỏng lẻo, dẫn đến một số địa phương có tình trạng dự án chồng dự án. Nhiều dự án phê duyệt làm khu du lịch thì nay lại chuyển đổi sang khai thác khoáng sản. Thậm chí có dự án xin cấp phép là trồng rừng, nuôi trồng thủy sản, nhưng thực chất lại khai thác khoáng sản, vậy mà địa phương vẫn làm ngơ.

Ðể khắc phục tình trạng khai thác khoáng sản tràn lan, thiết nghĩ  Bộ Tài nguyên và Môi trường, Cục Ðịa chất và Khoáng sản cần xác định rõ trách nhiệm quản lý tài nguyên khoáng sản của UBND các tỉnh; tăng cường giám sát việc cấp phép khai thác khoáng sản; có chế tài buộc các doanh nghiệp đang khai thác khoáng sản gắn nhiệm vụ bảo vệ môi trường với sản xuất kinh doanh.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định 63/2008/NÐ-CP về phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản. Theo đó, những địa phương có hoạt động khai thác khoáng sản (không kể dầu thô và khí thiên nhiên) được hưởng 100% khoản phí nêu trên dùng hỗ trợ cho công tác bảo vệ, đầu tư cải thiện, khắc phục suy thoái môi trường tại địa phương. Với việc ban hành chính sách mới trong quản lý khai thác khoáng sản, hy vọng sẽ tạo thêm động lực đẩy lùi tình trạng khai thác, xuất khẩu khoáng sản bừa bãi, bảo vệ tài nguyên quốc gia.

Văn phòng, ngày 29/10/2008

(Theo LÊ DUY Báo Nhân Dân ngày 29/10/2008)