Sáng ngày 26/4, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã họp khẩn với các Bộ hữu quan, tỉnh Quảng Ninh, Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam, chỉ đạo một số quyết sách quan trọng nhằm khắc phục tình trạng khai thác, chế biến, vận chuyển, xuất khẩu than trái phép đang diễn ra phức tạp và nghiêm trọng tại vùng than Quảng Ninh.

Toàn văn Thông báo ý kiến kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải

Từ cuối năm 2007, đầu 2008, tình hình khai thác, vận chuyển, chế biến và tiêu thụ than trái phép tại vùng than Quảng Ninh diễn ra hết sức phức tạp và nghiêm trọng với quy mô lớn, biểu hiện có tổ chức. Hoạt động khai thác than trái phép chủ yếu diễn ra trong ranh giới quản lý tài nguyên than của các đơn vị thành viên thuộc Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam (TKV), đặc biệt tại các khu vực huyện Đông Triều, Hoành Bồ, Cẩm Phả, TP. Hạ Long. Đáng chú ý, việc khai thác trái phép thực hiện công khai với nhiều hình thức, cả lộ thiên lẫn khai thác hầm lò, sử dụng phương tiện cơ giới, máy móc chuyên dùng, vận chuyển, tập kết tới hàng trăm bến bãi, bến cảng chế biến trái phép.

Theo đánh giá của UBND tỉnh Quảng Ninh, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng khai thác, tiêu thụ than trái phép phức tạp và nghiêm trọng hiện nay là việc TKV có chủ trương khai thác tận thu bằng phương pháp lộ thiên trên một khu vực rất rộng nhưng lại giao cho  một đơn vị thành viên của TKV thiếu năng lực là Công ty CP Đầu tư, Thương mại và Dịch vụ TKV thực hiện. Công ty này đã ký hợp đồng với 52 tổ chức, cá nhân bằng 61 hợp đồng kinh tế, trong đó có 37 đơn vị ngoài TKV, thực hiện bóc xúc vận chuyển đất đá và than. Sau đó Công ty đã hợp đồng thuê các bến cảng không thuộc TKV để tập kết, chế biến và tiêu thụ nên đã không quản lý được, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân khai thác, tiêu thụ than trái phép.

Trong hơn 3 tháng đầu năm, các lực lượng Trung ương phối hợp với tỉnh Quảng Ninh đã ra quân, xử lý 382 điểm lò, bãi khai thác than, thu gom than trái phép, tạm giữ trên 600 ôtô, hàng trăm máy móc, công cụ khai thác, tịch thu trên 50.000 tấn than, bắt giữ, xử lý 646 vụ với 651 đối tượng, trong đó đưa ra xử lý hình sự 4 vụ nghiêm trọng. Tuy nhiên, tình hình được đánh giá là mới chỉ tạm lắng và có thể tái diễn bất cứ lúc nào nếu không có sự chỉ đạo, xử lý kịp thời, thích hợp.

Siết chặt quản lý khai thác, tiêu thụ than, làm rõ trách nhiệm người đứng đầu

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải nhấn mạnh, đây là vụ việc đang diễn biến hết sức nghiêm trọng, ảnh hưởng xấu tới chiến lược đảm bảo an ninh năng lượng, quản lý, khai thác than – nguồn tài nguyên thiên nhiên không tái tạo rất quý của đất nước. Việc để xảy ra tình trạng khai thác, chế biến, vận chuyển, buôn bán than trái phép nêu trên là do công tác quản lý Nhà nước  còn có những hạn chế, bất cập, thiếu sự phối hợp chặt chẽ, kịp thời, đồng bộ giữa các Bộ, ngành, địa phương và các tổ chức, cá nhân có hoạt động khai thác, chế biến và kinh doanh than.

Phó Thủ tướng chỉ rõ, các sai phạm chủ yếu xảy ra ở khu vực ranh giới mỏ cho thấy trách nhiệm và khuyết điểm buông lỏng quản lý, bảo vệ của TKV, để nhiều đơn vị khai thác trong ranh giới quản lý tài nguyên mỏ, không gắn trách nhiệm cá nhân người đứng đầu từng khu vực kinh tế mỏ. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương, tỉnh Quảng Ninh cũng cần phải nhìn nhận trách nhiệm trong công tác quản lý có nhiều hạn chế, bất cập, thiếu kiểm tra, đôn đốc và không theo kịp tình hình, diễn biến vụ việc.

Về những biện pháp tổng thể, Phó Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công Thương sớm hoàn thành đánh giá chính xác trữ lượng, làm cơ sở hoàn chỉnh Chiến lược phát triển ngành than. Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành rà soát lại các ranh giới mỏ để thực hiện việc cấp giấy phép khai thác, chế biến than theo đúng quy định của Luật Khoáng sản, trong đó phải làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu. Bộ Công Thương thực hiện rà soát, điều chỉnh những chính sách, cơ chế quy định về điều kiện, khai thác, kinh doanh than cũng như quy định về xuất khẩu than theo hướng bám sát quy hoạch và kế hoạch, tập trung một đầu mối. Bộ Công Thương phối hợp với các Bộ, ngành tổ chức, kiểm tra các cơ sở tiêu thụ than lớn, ngăn chặn và xử lý tình trạng lợi dụng mua than giá ưu đãi bán ra ngoài.

Chấn chỉnh nghiêm việc xuất khẩu than

Phó Thủ tướng chỉ đạo, từ 1/6/2008, tạm dừng việc xuất khẩu tiểu ngạch, các hợp đồng đã ký trước ngày 26/4 được xem xét, nếu đáp ứng điều kiện có giấy phép và chứng minh được nguồn gốc than thì được tiếp tục xuất khẩu. Việc xuất khẩu sắp tới tập trung vào một đầu mối do TKV thực hiện. TKV lập kế hoạch xuất khẩu hàng năm trình Bộ Công Thương phê duyệt trước khi thực hiện.

TKV phải kiểm điểm, rà soát lại việc quản lý ranh giới mỏ, đình chỉ ngay các hoạt động khai thác, chế biến và kinh doanh than của các đơn vị thành viên nếu không có chức năng, không đủ điều kiện, năng lực hoặc có hành vi vi phạm trong hoạt động khai thác, kinh doanh than. “Cụ thể ngay trước mắt là trường hợp Công ty CP Đầu tư, Thương mại và Dịch vụ TKV phải xem xét, có hình thức kỷ luật đối với tổ chức, cá nhân vi phạm”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Tỉnh Quảng Ninh chỉ đạo chính quyền các cấp kiểm soát quản lý chặt chẽ không để bất cứ tổ chức, hộ dân nào khai thác trên diện tích ở kể cả ao vườn và lập bến bãi than trái phép, phối hợp cùng Bộ Công an xử lý nghiêm  bất cứ trường hợp vi phạm nào./.

 Mậu Chính (Website Chính phủ ngày 26/4/2008)